Klaviatura, ktorų instalujete, jest prěznačena koristnikam iz Bosny, Črnoj Gory, Hrvatije, Slovenije i Sŕbije, ktori hotęt pisati na svojih klaviaturah međuslovjańskym językom v latinici bez potrěby učeńja sę kakogo-nebųd́ drugogo råzklada klaviatury. Sȯdŕživaje vse, čto i standardna bosėńska, hrvatska, sloveńska i sŕbska klaviatura na sistemah Windows XP i novějših, no pod kombinacijami s pravym Altom (AltGr) sųt dodane litery međuslovjańskogo latińskogo alfabeta, ktore na tutyh klaviaturah sųt dostųpne ili tęžko, ili vobće ne. Kromě togo jest na njej dodano vyše liter s diakritičnymi znakami, čto uprošćaje pisańje na najvažnějših evropskyh językah (sųt tu dostųpne praktično vse evropske dŕžavne języky i něktore druge).
Varianty klaviatury
Klaviatura jest v arhivu v dvoh verzijah.
- KBDHRMS – hrvatska klaviatura s međuslovjańskymi literami pod pravym Altom. Velike varianty liter sųt pod kombinacijami s klavišami pravy/děsny Alt i Shift.
- AltGr+Aa = Åå
- AltGr+Dd = D́d́
- AltGr+Ee = Ěě
- AltGr+Ww = Ęę
- AltGr+Jj = Ėė
- AltGr+Ll = Ĺĺ
- AltGr+Nn = Ńń
- AltGr+Oo = Ȯȯ
- AltGr+Rr = Ŕŕ
- AltGr+Ss = Śś
- AltGr+Tt = T́t́
- AltGr+Uu = Ųų
- AltGr+Zz = Źź
- KBDHRMSD – verzija klaviatury „s dvuznakami“. Pod pravym Altom sųt specialne znaky něktoryh kombinacij liter dlja bystrějšego pisańja. Međuslovjańske litery s črtkojų i háčkom (kromě Ě) pod pravym Altom ne sųt, no sųt dostųpne prosto pod mŕtvym klavišem nalěvo od nomera 1.
Skråćeńja dvuznakov
Vśaky dvuznak imaje tri verzije: malų, velikų i počętkovų, kde jest pŕva litera velika, druga mala (napr. na počętku izrěčeńja ili imena). Mala i velika verzija jest pod kombinacijejų osnovnoj litery s pravym Altom (velika s pravym Altom i Shiftom), počętkova na sųsědnom klavišu takože s pravym Altom:
- AltGr+Dd = DZdz, AltGr+s = Dz
- AltGr+Xx = DŽdž, AltGr+y = Dž
- AltGr+Ll = LJlj, AltGr+k = Lj
- AltGr+Nn = NJnj, AltGr+m = Nj
Izključeńjem jest ligatura IJ, ktora počętkovų verzijų ne imaje: AltGr+Ii = IJij
Izměny v klaviaturě
Znaky pod pravym Altom možete viděti na obrazah v folderu s instalacijnymi fajlami klaviatury.
Spis mŕtvyh klavišev i izměn v njih:
Objasnjeńje: Mŕtvy klaviš sam v sobě ničto ne dělaje. Kȯgda jego natisknete, slědujųći napisany znak se izměni (najčęstěje sę napiše litera s danym diakritičnym znakom).
- klaviš nalěvo od nomera 1 na standardnoj klaviaturě, AltGr+2 na klaviaturě s dvuznakami = cedilla (¸), dodane znaky: skandinavska ligatura Æ/æ s literojų A, francuzska ligatura Œ/œ s literojų O, skandinavska litera Ø/ø s kombinacijejų AltGr+O, , litera Ʒ/ʒ s literojų Z (tutoj znak jest byl v staršem, råzširjenom međuslovjańskom naučnom alfabetu)
- tutoj klaviš s Shiftom na standardnoj klaviaturě, AltGr+9 na klaviaturě s dvuznakami = dvě tȯčky/prěglåsovańje (¨), dodane znaky Ð/ð s literojų D i Þ/þ s literojų T dlja islandskogo i faerskogo języka
- AltGr+1 = tilda (~)
- AltGr+2 na standardnoj klaviaturě, Shift+klaviš nalěvo od nomera 1 na klaviaturě s dvuznakami = háček (ˇ)
- AltGr+3 = cirkumfleks (^), sųt dodane litery dlja języka esperanto, litera Ŷŷ, korišćena čęsto v rusińskoj latinici i literi Ḓ i Ṱ, ktore sųt byli v staršej, råzširjenoj verziji naučnogo međuslovjańskogo pravopisa.
- AltGr+Shift+3 = obråtny znak kratkosti, v hrvatskom i sŕbskom označeńje dȯlgogo padajųćego akcenta
- AltGr+4 = znak kråtkosti (˘), dodana jest litera Ŭ/ŭ iz esperanta bělorusskoj latinice
- AltGr+5 = kolko nad literojų, dodane znaky: Ẹ/ẹ s literojų E, Ọ/ọ s literojų O (alternativne formy međuslovjańskoj litery Ȯ/ȯ i råzvažanoj litery Ė/ė, obě iz razširjenogo pravopisa)
- AltGr+6 = ogonek
- AltGr+7 = tųpy akcent
- AltGr+8 = tȯčka nad literojų
- AltGr+9 na standardnoj klaviaturě, klaviš nalěvo od nomera 1 na klaviaturě s dvuznakami = ostry akcent (črtka nad literojų, ´)
- AltGr+Shift+9 = makron (ˉ, råvna črtka nad literojų)
- AltGr+0 = podvojny ostry akcent dlja madjarskyh liter Ő/ő i Ű/ű, dodane sųt takože rumuńske litery Ș/ș i Ț/ț. S tutym klavišem napišete takože vyše spomnene dvuznaky na oboh klaviaturah s shodnymi literami kako v spisu vyše. Izključeńjem jest počętkovy variant dvuznaka Dz, ktory jest pod kombinacijejų AltGr+0 i potom f.
- AltGr+Shift+0 = podvojny tųpy akcent, v hrvatskom i sŕbskom języku označeńje kråtkogo padajųćego akcenta
Vęćina diakritičnyh znakov po podvojnom natisknųt́ju napiše svojų kombinujųćų verzijų, ktorų možete dati nad kakų-nebųd́ literų. V međuslovjańskom jest to upotrěbimo glåvno pri literah D i T s ostrym akcentom na městu liter Ď i Ť. Priměr: litera D, potom podvojno AltGr+9 na standardnoj ili klaviš nalěvo od nomera 1 na klaviaturě s dvuznakami = D́. Izključeńjem sųt sŕbskohrvatske padajųće akcenty, ktoryh kombinujųćų verzijų napišete pomoćjų danogo znaka i spacije (napr. AltGr+Shift+3, potom spacija = ̑). Vse druge diakritične znaky pišųt s spacijejų svojų samostojnų verzijų, napr. AltGr+4, spacija = ˘.
Tipografične znaky:
Kromě dodanyh liter najdete na klaviaturě takože něktore tipografične znaky, dobro upotrěbime pri pisańju tekstov, ktore mnogo tekstovyh editorov dodavaje samo, no ne jest tako vsegda. Niže jest spis najvažnějših iz njih, podrobněje na obrazah:
- AltGr+klaviš nalěvo od nomera 1 = „ (otvorjeny hrvatsky znak citacije), s Shiftom ‚ (jegovy jednokråtny variant)
- AltGr+Shift+1 = ¡ (ispańsky obråtny izkričnik)
- AltGr+Shift+2 = ± (plus ili minus)
- AltGr+Shift+5 = ‰ (promila)
- AltGr+Shift+6 = ′ (znak vųglovyh minut)
- AltGr+Shift+7 = ″ (znak vųglovyh sekund)
- AltGr+’ = “ (zatvorjeny hrvatsky i otvorjeny anglijsky znak citacije), s Shiftom ‘ (jegovy jednokråtny variant)
- AltGr++ = ” (zatvorjeny anglijsky znak citacije, s Shiftom ’ (jegovy jednokråtny variant)
- AltGr+i na standardnoj klaviaturě, AltGr+r na klaviaturě s dvuznakami = € (evro), s Shiftom £ (funt)
- AltGr+t na standardnoj klaviaturě, AltGr+m na klaviaturě s dvuznakami = ™ (trgovy znak), s Shiftom ® (registrovany trgovy znak)
- AltGr+p = § (znak paragrafa, prěměšćeny iz pričiny drugyh znakov)
- AltGr+Shift+p = ¶ (drugy znak paragrafa kromě §, dostųpnogo neposrědno na klaviaturě)
- AltGr+č = … (tri tȯčky)
- AltGr+Shift+č = ¿ (ispańsky obråtny znak pytańja)
- AltGr+y = ¥ (japońsky jen ili kitajsky juan)
- AltGr+c = ¢ (cent)
- AltGr+Shift+C = © (znak avtorskogo prava)
- AltGr+Shift+, = « (otvorjeny francuzsky znak citacije)
- AltGr+Shift+. = » (zatvorjeny francuzsky znak citacije)
- AltGr+- = – (dȯlga pauza, korišćena takože v hrvatskom języku)
- AltGr+Shift+- = — (dȯlžejša pauza, korišćena v něktoryh językah, v hrvatskom ne tako čęsto)
- AltGr+Shift+spacija = spacija nedělęća linijų (znak )
- Znak ' (prosty apostrof) na klavišu napravo/děsno od nomera 0 jest byl zaměnjeny znakom ’ (tipografično praviĺnym apostrofom). Prosty apostrof jest dostųpny pod kombinacijejų AltGr+Shift+ž, zatože jegovo upotrěbjanje v tekstah jest nepraviĺno.
Instalacija
Klaviatura råbotaje na operacijnyh sistemah Windows XP, Vista, 7, 8 i novějših. Po råzpakovańju arhiva s klaviaturojų kliknite na fajl KBDHRMS.exe ili KBDHRMSD.exe lěvym pritiskom myši. Po zakončeńju instalacije sę pojavi dialog s pritiskom “Close”, ktorym instalacijų zatvorite. Na klaviaturų sę prěključite iz hrvatskoj klaviatury natisknųt́jem CTRL+Shift ili, jestli ne koristite hrvatskų klaviaturų kako osnovnų, natisknųt́jem ALT+Shift. Dlja odinstalovańja kliknite na instalacijny fajl i potom na pritisk “Finish”.
Kromě instalacijnogo fajla sųt v arhivu takože žrlove fajly klc dlja programa Microsoft Keyboard Layout Creator, pomoćjų ktorogo možete klaviaturų izměniti, jestli hoćete.
Daĺše međuslovjańske i međunarodne klaviatury
Daĺše latinične i kirilične klaviatury s međuslovjańskymi znakami i ne toliko najdete tu.
Kontakt
Jestli imajete problemy, pytańja ili mysli, kako klaviaturu ješče ulěpšiti, napišite mi, s radost́jų vam odgovorjų.
Avtor klaviatury: Roberto Lombino jr.